Pytania do prawnika

Sąd okręgowy, prowadząc sprawę o rozwód, rozpoznaje kwestię winy małżonków w rozpadzie pożycia. Rozwód może orzec tylko sąd, z ważnych powodów – musi nastąpić trwały i zupełny rozpad pożycia. O zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego możemy mówić w sytuacji, w której ustały wszystkie więzi łączące małżonków, tj. emocjonalna, fizyczna i gospodarcza. Z kolei z trwałym rozkładem pożycia małżeńskiego mamy do czynienia wtedy, kiedy więzi, o których mowa wyżej, ustały na tyle dawno, że możliwe jest uznanie w danych okolicznościach sprawy zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego, że małżonkowie nie powrócą już do wspólnego pożycia.

Zdarzają się sytuacje, w których mimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia rozwód jest niedopuszczalny i sąd nie może go orzec. Ma to miejsce, gdy:

• wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków,
• rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód lub gdy drugi małżonek nie wyrazi zgody na rozwód, ale jego odmowa jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W przypadku wspólnych, niepełnoletnich dzieci małżonków sąd ustala również sposób wykonywania władzy rodzicielskiej, kontaktów i alimenty.

Wyrok rozwodowy powinien zawierać następujące elementy:

• rozstrzygnięcie co do rozwodu i kwestii winy, o ile małżonkowie zgodnie nie wniosą o wydanie przez sąd orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie i sąd nie uzna, że żadne z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia,
• rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków,
• rozstrzygnięcie o kontaktach rodziców z małoletnim dzieckiem,
• rozstrzygnięcie o alimentach na małoletnie dzieci,
• rozstrzygnięcie o sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków lub eksmisji małżonka na żądanie drugiego małżonka, ewentualnie rozstrzygnięcie o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego,
• rozstrzygnięcie o podziale majątku wspólnego, o ile zgłoszono taki wniosek, a przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Należy pamiętać, że w sprawie o rozwód rozstrzygnięcie o obowiązku alimentacyjnym rodziców względem ich dzieci odnosi się do świadczeń wnoszonych od daty uprawomocnienia się tego wyroku.

Opłata od pozwu wynosi 600 zł.

Ustalenie w zakresie winy małżonka rozwiedzionego może mieć wpływ na przyznanie alimentów dla drugiego małżonka. Obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego

Uprawniony do alimentów jest małżonek, który nie był uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i pozostaje w niedostatku, co wynika z art. 60 § 1 krio.

Niedostatkiem jest wystąpienie takiej sytuacji, w której domagający się alimentów nie ma w ogóle środków lub nie ma dostatecznych środków na własne utrzymanie i nie jest w stanie ich zdobyć samodzielnie pomimo dokładania wymaganej staranności.

Drugą sytuację dochodzenia alimentów w przypadku orzeczenia rozwodu przewiduje art. 60 § 2 krio. W tej sytuacji alimenty może otrzymać małżonek niewinny rozkładowi pożycia małżeńskiego, jeżeli orzeczenie rozwodu pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej, gdy przyczyni się to do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, i to nawet jeżeli nie znajduje się on w niedostatku. Alimenty są zasądzane od małżonka, który został obciążony winą za rozkład pożycia.

Sąd bada, czy orzeczenie rozwodu z winy małżonka pociągnęło za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Sprowadza się to do porównania sytuacji materialnej byłych małżonków w chwili rozwodu oraz w chwili orzekania o obowiązku alimentacyjnym. Przyznanie alimentów małżonkowi niewinnemu nie daje mu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym do alimentów, ale daje mu prawo do bardziej dostatniego życia poprzez przyczynienie się w odpowiednim zakresie do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb.

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Gdy zaś zobowiązanym jest małżonek niewinny, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Okres zobowiązania małżonka winnego nie jest oznaczony.

Warto zwrócić uwagę na to, że rozwód z orzeczeniem o winie co do zasady nie wpływa na podział majątku. Każdy z małżonków ma takie samo prawo do majątku wspólnego. Orzeczenie o winie małżonka za rozpad pożycia może być co najwyżej pomocne w uzyskaniu rozstrzygnięcia dotyczącego nierównych udziałów w majątku wspólnym, z ważnych powodów każdy z małżonków może bowiem żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku. Jednak orzeczenie o winie tego nie gwarantuje.

W sytuacji, w której jeden z małżonków wniesie o orzeczenie separacji, a drugi – rozwodu, gdy sąd stwierdzi istnienie przesłanek do udzielenia rozwodu, to orzeczony zostanie rozwód, a nie separacja.

Rozdzielność majątkowa to rodzaj porozumienia małżeńskiego, na które można zdecydować się dobrowolnie lub może ono zostać nakazane przez sąd. To też ustrój małżeński, w którym każda ze stron dysponuje swoim własnym dobytkiem – nie istnieje majątek wspólny małżonków, a tylko majątki osobiste każdego z nich.

Rozdzielność majątkowa może powstać wskutek umowy zawartej przed notariuszem, tzw. intercyzy, poprzez orzeczenie sądu lub wskutek zaistnienia określonych sytuacji.

Przed zawarciem małżeństwa można zdecydować się, jak będą wyglądały relacje majątkowe małżeńskie. Wówczas należy zawrzeć umowę majątkową u notariusza, tzw. intercyzę. Taką umowę można zawrzeć również po powstaniu małżeństwa i w każdym czasie zmienić. Umowa zawierana jest w formie aktu notarialnego i wymaga zgody oraz współpracy. Poprzez jej zawarcie przestaje istnieć lub nie powstaje – o ile umowa zawarta zostanie przed zawarciem małżeństwa – majątek wspólny małżonków. Wszystko, co zostało nabyte przez małżonków, przed podpisaniem intercyzy lub po nim, wchodzi odpowiednio do ich majątków osobistych

Rozdzielność majątkowa może powstać również wskutek wydania orzeczenia przez sąd. Powstanie wówczas ona po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego lub separacyjnego. Ponadto może ona powstać w wyniku wydania orzeczenia na skutek pozwu małżonka. Każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej w dowolnym momencie trwania małżeństwa. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd wymaga opłacenia oraz złożenia odpowiedniego pozwu. Przesłanką ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd jest istnienie ważnych powodów, takich jak brak możliwości współpracy przez małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym, separacja faktyczna małżonków czy trwonienie przez jednego z małżonków majątku wspólnego. Sąd w wyroku określa datę powstania rozdzielności i co do zasady nie jest to dzień wcześniejszy niż data złożenia pozwu.

Żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd może także wierzyciel jednego z małżonków, o ile uprawdopodobni to, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym, np. wyrokiem z klauzulą wykonalności, będzie możliwe po dokonaniu podziału majątku wspólnego małżonków.

Rozdzielność majątkowa powstaje także z chwilą uprawomocniania postanowienia o ubezwłasnowolnieniu jednego z małżonków lub ogłoszenia przez niego upadłości.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej jest niezbędne, aby możliwe było dokonanie podziału majątku wspólnego.

Podsumowanie:

Rozdzielność majątkowa powstanie:

1. z mocy orzeczenia sądu opartego na żądaniu jednego z małżonków ( 52 § 1krio),
2. z mocy orzeczenia sądu wydanego na podstawie żądania wierzyciela jednego z małżonków ( 52 § 1akrio),
3. z mocy prawa na podstawie prawomocnego postanowienia sądu o ubezwłasnowolnieniu jednego z małżonków, i to zarówno całkowitym, jak i częściowym ( 53 § 1krio, art. 13 i 16 kc),
4. z mocy prawaw razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków ( 52 § 1 krio, art. 124–126 pr. up.);
5. z mocy prawomocnego orzeczenia o separacji ( 54 § 1krio).

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną może być ustanowiona jedynie przed sądem. Nie jest możliwe jej uzyskanie u notariusza poprzez zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej, tzw. intercyzy.

Sąd orzeka o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, tj. z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, rzadko i wyjątkowo, m.in. gdy wymaga tego dobro rodziny lub współmałżonka. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu (art. 52 § 2 zd. 2 krio).

Żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej może zostać zgłoszone tylko przez małżonka, a więc osobę pozostającą, już i jeszcze, w związku małżeńskim. Przesłanką jej orzeczenia są ważne powody, czyli okoliczności, które powodują, że w sytuacji konkretnego małżeństwa istniejąca wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego małżonka, a także rodziny. Ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej są postrzegane jako pewne naganne zachowania jednego z małżonków, oceniane według subiektywnych, jak i obiektywnych kryteriów, np. trwonienie wspólnego majątku, hulaszczy tryb życia, hazard, rażąca niegospodarność, uchylanie się od pomnażania i utrzymywania majątku wspólnego, zatrzymanie tego majątku wyłącznie dla siebie, zaginięcie małżonka czy długotrwały brak kontaktu z nim.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną ma na celu ochronę interesów małżonka, a także rodziny przed negatywnymi skutkami działań tego małżonka, tj. długami małżonka, skutkami trwonienia przez niego majątku na skutek uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy hazardu.

Sąd, dokonując analizy faktów, może określić w wyroku dzień, w którym małżonkowie przestali prowadzić wspólne gospodarstwo domowe, zerwane zostały między nimi więzi uczuciowe, fizyczne i ekonomiczne, nastąpiła separacja faktyczna, a w związku z tym niemożliwe stało się współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.

Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną należy złożyć w sądzie rejonowym znajdującym się w okręgu, w którym małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli chociaż jeden z małżonków wciąż tam mieszka lub ma miejsce pobytu. Jeżeli żaden z małżonków już tam nie mieszka, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Jeśli i takiej właściwości nie da się ustalić, to właściwy będzie sąd miejsca zamieszkania powoda. Opłata od pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną wynosi 200,00 zł. W pozwie należy wskazać datę, od której chcemy, aby sąd ustanowił rozdzielność majątkową, i uzasadnić swoje żądanie, w tym przedstawić dowody na swoje twierdzenia.

Osoba uprawniona do alimentów w przypadku bezskuteczności egzekucji uprawniona jest do złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego i o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego.

Egzekucja bezskuteczna w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do egzekucji to egzekucja, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej do alimentów lub jej przedstawiciela ustawowego.

Postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi organ właściwy wierzyciela, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego. Realizacja świadczeń z funduszu alimentacyjnego może być także przekazana do jednostki organizacyjnej gminy, np. do ośrodka pomocy społecznej. Formularze wniosków, zaświadczeń i oświadczeń niezbędnych do przyznania świadczeń udostępnia organ wypłacający świadczenia z funduszu.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18. roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej – do ukończenia przez nią 25. roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Przyznanie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. Świadczenia te przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty1209 zł.

Prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy, tj. od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

W przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania lub utraty dochodu albo innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoba uprawniona albo jej przedstawiciel ustawowy, który złożył wniosek o przyznanie świadczenia z funduszu, są obowiązani do niezwłocznego powiadomienia o tym organu wypłacającego świadczenia.

Wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego składa się w organie wypłacającym świadczenia z funduszu alimentacyjnego w gminie wierzyciela, który jest przekazany do organu właściwego dłużnika. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o bezskuteczności egzekucji zawierające informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów. O takie zaświadczenie może także wystąpić do komornika organ właściwy wierzyciela.

Organ właściwy dłużnika przeprowadza wywiad alimentacyjny w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej oraz odbiera od niego oświadczenie majątkowe. Gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy dłużnika zobowiązuje go do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny oraz informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika.

Jeżeli dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:

1. złożenia oświadczenia majątkowego,
2. zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,
3. bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych,

organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

Decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika, który przez okres sześćiu ostatnich miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych w tytule wykonawczym alimentów.

Gdy decyzja o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika:

• składa wniosek o ściganie dłużnika za przestępstwo określone w art. 209 kk oraz
• kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i trwa aż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Może być ona ograniczona, zawieszona lub można jej pozbawić jedno lub oboje rodziców.

Władza rodzicielska to w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do jego wychowywania, z poszanowaniem godności i praw dziecka. Uprawnienie i obowiązek wykonywania władzy rodzicielskiej spoczywa na każdym z rodziców. O istotnych sprawach dotyczących dziecka powinni oni decydować wspólnie. W sytuacji, w której rodzice nie mogą dojść do porozumienia w kwestii wychowywania dziecka, sąd opiekuńczy może wydać orzeczenie w tym przedmiocie.

Władzę rodzicielską sąd możne ograniczyć, zawiesić lub jej pozbawić w szczególnych przypadkach, np. gdy rodzice (lub rodzic) naruszają swoje obowiązki względem dziecka. Dobro dziecka może być zagrożone szczególnie z powodu nieodpowiedniego sprawowania władzy rodzicielskiej, które może polegać np. na zaniedbywaniu dziecka (brak wyżywienia, higieny, odpowiednich warunków mieszkaniowych), zaniedbaniu realizacji przez dziecko obowiązku szkolnego czy doprowadzeniu do zagrożenia zdrowia lub życia dziecka.

Każdy rodzic samodzielnie lub za pomocą pełnomocnika może wnosić o ograniczenie władzy rodzicielskiej. W przypadku braku porozumienia rodziców (nie odnosi się to do braku zawarcia porozumienia rodzicielskiego/wychowawczego) sąd zazwyczaj powierzy wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając jednocześnie władzę drugiego rodzica do określonych uprawnień, przeważnie do decydowania o istotnych sprawach dziecka, np. do decydowania o kierunku kształcenia, o przeprowadzce poza granice kraju czy o przebiegu leczenia. Sąd również może ograniczyć wykonywanie władzy rodzicielskiej, gdy sytuacja opiekuńczo-wychowawcza dziecka nie jest prawidłowa, np. poprzez nadzór kuratora, zobowiązanie rodzica/rodziców do określonego zachowania, tj. udziału w warsztatach umiejętności rodzicielskich czy zapewnieniu dziecku pomocy psychologicznej. W najbardziej drastycznych sytuacjach sąd może umieścić dziecko w pieczy zastępczej, np. w rodzinie zastępczej czy placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Do zawieszenia władzy rodzicielskiej dochodzi w przypadku przemijającej przeszkody w jej wykonywaniu. Rodzicie mogą przebywać w zakładzie karnym, wyjechać na dłuższy czas za granicę albo odbywać trwałe leczenie szpitalne. Gdy przeszkoda ustanie, sąd może uchylić wcześniej ustawione zawieszenie. Rodzic, którego prawa rodzicielskie zostały zawieszone, nie może wykonywać praw wynikających z władzy rodzicielskiej, mimo że nadal jego prawa i obowiązki istnieją.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest najbardziej drastyczną formą ingerencji w wykonywania władzy rodzicielskiej. Wystąpienie jednej z poniższych wskazanych przesłanek pozbawia władzy rodzicielskiej:

• trwała przeszkoda uniemożliwiająca wykonywanie władzy rodzicielskiej(np. choroba psychiczna rodziców, skazanie ich na długoletnią karę pozbawienia wolności, zaginięcie matki dziecka),
• nadużywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców(np. zmuszanie dziecka do ciężkiej pracy, znęcanie się nad dzieckiem),
• rażące zaniedbywanie przez rodziców swych obowiązków wobec dziecka(np. alkoholizm rodziców, zupełny brak zainteresowania dzieckiem, niezapewnienie mu środków egzystencji).

Sąd może także pozbawić władzy rodziców, którym została ona wcześniej ograniczona przez umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej, jeżeli pomimo udzielonej im pomocy nie ustały przyczyny ograniczenia, w szczególności gdy rodzice nie interesują się dzieckiem.

Jeżeli rodzic zostaje pozbawiony władzy rodzicielskiej, to skutkiem tego jest utrata wszystkich praw do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących dziecka. Jeżeli pozbawienie władzy rodzicielskiej dotyczy tylko jednego z rodziców, władza w całości przysługuje drugiemu rodzicowi. W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej obojga rodziców sąd ustanawia dla dziecka opiekuna prawnego oraz umieszcza dziecko w pieczy zastępczej.

Władza rodzicielska co do zasady nie jest „odbierana” na zawsze. Gdy ustaną przesłanki, które warunkowały ingerencję sądu w jej wykonywanie, sąd może przywrócić władzę rodzicielską rodzicowi.

Sąd wydaje orzeczenia dotyczące kształtowania sytuacji dziecka na wniosek (jednego z rodziców) lub z urzędu (np. w wyniku złożenia wniosku o wgląd w sytuację dziecka czy podczas prowadzenia postępowania, gdy uzna, że dobro dziecka może być zagrożone). Ograniczenie, zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej nie sprawia, że rodzic nie ma prawa do utrzymywania kontaktów z dzieckiem lub ustaje jego obowiązek alimentacyjny.

Sąd opiekuńczy prowadzący postępowania dotyczące ukształtowania wykonywania władzy rodzicielskiej czy kontaktów dziecka z rodzicem zawiesza postępowania, gdy sąd okręgowy prowadzi sprawę o rozwód.

Artykuł 445¹ kpc wyłącza możliwość jednoczesnego toczenia postępowania o rozwód lub separację i odrębnego postępowania dotyczącego władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron lub o ustalenie kontaktów z nimi.

W przypadku przemocy domowej policja może podjąć działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom doznającym przemocy i zatrzymanie osób stosujących przemoc.

Zgodnie z ustawą o policji funkcjonariusze mają prawo wejść do domu, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia lub czynu zabronionego. Mogą także legitymować osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla innych, niezależnie od ich stanu psychicznego. Policja ma obowiązek zapewnić stan bezpieczeństwa domowników i zachowanie ich praw.

Jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, policja ma prawo zbierać dowody przed ich utratą. Jednak przeszukanie domu może mieć miejsce jedynie w trybie tzw. postępowania w niezbędnym zakresie i w przypadkach, gdy konieczne jest zabezpieczenie śladów czy dowodów przestępstwa. W przypadku naruszenia praw przez policję osoba może złożyć skargę na działanie funkcjonariusza – za zawinione przekroczenie uprawnień lub niewykonanie obowiązków wynikających z przepisów prawa policjantowi grożą odpowiedzialność dyscyplinarna na gruncie ustawy o Policji oraz sankcje karne wynikające z kodeksu karnego.

Policjanci interweniujący w związku ze zgłoszeniem przemocy domowej powinni rozważyć zatrzymanie osoby, której zachowanie stanowi zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego. Policjant w celu stwierdzenia zasadności zatrzymania ocenia ryzyko bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, odrębnie dla osoby dorosłej i dziecka, w kwestionariuszu szacowania ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego dołączanym do protokołu zatrzymania. Policja niezwłocznie zawiadamia o dokonaniu zatrzymania prokuratora i właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, a gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby małoletnie – także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy.

Policjant ma również prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc domową, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby doznającej tej przemocy:

• nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakaz zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (nakaz i zakaz),
• zakaz zbliżania do osoby doznającej przemocy na wyrażoną w metrach odległość (zakaz zbliżania),
• zakaz kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej (zakaz kontaktowania);
• zakaz wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, obiektu sportowego lub miejsca pracy i przebywania na tym terenie, chyba że osoba stosująca przemoc jest tam zatrudniona lub pobiera naukę (zakaz wstępu).

Nakaz i zakaz, zakaz zbliżania, zakaz kontaktowania lub zakaz wstępu mogą być stosowane łącznie i są natychmiast wykonalne. Obowiązują co do zasady 14 dni. Policjant w celu stwierdzenia zasadności zatrzymania ocenia ryzyko bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, odrębnie dla osoby dorosłej i dziecka, w kwestionariuszu szacowania ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego.

Nakaz i zakaz, zakaz zbliżania, zakaz kontaktowania lub zakaz wstępu mogą być wydane również w przypadku nieobecności we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu osoby stosującej przemoc domową podczas wykonywania czynności przez policję.

Policjant doręcza odpis nakazu i zakazu, zakazu zbliżania, zakazu kontaktowania lub zakazu wstępu niezwłocznie po ich wydaniu osobie stosującej przemoc domową oraz osobie doznającej tej przemocy (gdy jest nieobecna, zostawia informację na drzwiach domu). Informuje również o ich wydaniu zespół interdyscyplinarny.

Wydane przez policję środki w stosunku do osoby stosującej przemoc domową, tj. nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakaz zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do osoby dotkniętej przemocą domową, lub zakaz kontaktowania się z nią, lub zakaz wstępu na teren określonej placówki, obowiązują 14 dni, począwszy od dnia następnego od ich wydania. Przedłużenie wyżej wymienionych środków możliwe jest poprzez uzyskanie postanowienia zabezpieczającego przez sąd.

Osoba doznająca przemocy domowej uprawniona jest do złożenia wniosku o zobowiązanie osoby stosującej przemoc do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie jej zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, lub zakazanie jej zbliżania się, lub zakazanie kontaktowania się z osobą doznającą przemocy, lub zakazanie jej wstępu na teren określonej placówki, w tym wydanie postanowienia zabezpieczającego. Wniosek jest wolny od opłat i może zostać sporządzony na formularzu. Sąd ma trzy dni na rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

Wzór wniosku można pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/wzory-wnioskow-i-oswiadczen.

W przypadku formularza wniosku należy zwrócić uwagę na część dotyczącą wniosków dowodowych, które są w nim wskazane przykładowo.

Przemoc domowa nie jest przestępstwem. Ustawodawca ani w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej, ani w kodeksie karnym nie wskazał, że przemoc domowa jest przestępstwem. Jednakże niektóre zachowania przemocy domowej mogą wyczerpywać znamiona (opis konstrukcji przestępstwa) różnych przestępstw. Najczęściej przemoc klasyfikowana jest jako przestępstwo znęcania – art. 207 kk. Jednakże zachowania przemocy domowej mogą również być klasyfikowane m.in. jako przestępstwo uszczerbku na zdrowiu (lekki, średni) – art. 157 kk, groźby – art. 190 kk, zgwałcenia – art. 197 kk czy kradzieży – art. 278 kk.

W celu złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa można udać się do najbliższej jednostki policji lub prokuratury. Zawiadomienie można złożyć ustnie lub pisemnie. Dokonanie czynności zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa czy zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa jest czynnością tożsamą i wymiennie stosuje się obie nazwy. Należy pamiętać, że ustalenia, czy popełniono przestępstwo, dokonują właściwe organy, a nie zawiadamiający.

Ustne zawiadomienie polega na opowiedzeniu funkcjonariuszowi policji/ prokuratorowi przebiegu całego zdarzenia. Wówczas osoba zgłaszająca może być od razu przesłuchana w charakterze świadka. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ma obowiązek przyjąć każdy funkcjonariusz policji na każdym posterunku i komisariacie oraz w każdej komendzie policji, sporządzając protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie. Przedstawione informacje zostaną zapisane przez osobę przyjmującą zgłoszenie w protokole, który na koniec zostanie podpisany przez osobę składającą zawiadomienie.

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa można również złożyć pisemnie. Nie ma żadnej wymaganej formy takiego pisma. Ważne jest to, by przedstawić jak najwięcej informacji. Pismo powinno zawierać informacje opisujące zdarzenie – kto, kiedy, w jaki sposób dokonał czynności. Warto też załączyć materiał dowodowy. Zawiadomienie pisemnie kieruje się również do policji lub prokuratury.

Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa może złożyć każdy. Złożenie zawiadomienia o przestępstwie skutkuje pewnymi obowiązkami. Jest ich więcej, gdy osoba składająca jest nie tylko świadkiem, lecz także osobą pokrzywdzoną.

Świadek ma obowiązek stawić się na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie (art. 177 § 1 kpk). Na świadka, który bez usprawiedliwienia nie stawi się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu oddali się z miejsca czynności przed jej zakończeniem lub bezpodstawnie uchylać się będzie od złożenia zeznań, można nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 000 zł, a ponadto zarządzić jego zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie (art. 285 § 1 i 2 kpk). Pokrzywdzony przebywający za granicą ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju, czyli osobę upoważnioną do odbioru korespondencji. Jeśli tego nie zrobi, pismo zostanie wysłane na ostatnio znany adres w kraju albo – jeżeli takiego adresu nie ma – będzie załączone do akt sprawy i uznane za doręczone (art. 138 kpk).

Jeżeli pokrzywdzony zmieni miejsce zamieszkania lub pobytu i nie poda policji nowego adresu, pismo zostanie wysłane na poprzedni adres i uznane za doręczone (art. 139 § 1 kpk).

Przed złożeniem zawiadomienia o przestępstwie lub przed przesłuchaniem policja poucza o treści art. 238 kk, przewidującego odpowiedzialność karną za zawiadomienie organów ścigania o niepopełnionym przestępstwie, oraz art. 234 kk, który określa odpowiedzialność karną za fałszywe oskarżenie innej osoby o popełnienie przestępstwa.

W sytuacji, w której dziecko mieszka z rodzicem/rodzicami, który/którzy stosują przemoc wobec dziecka, każdy, kto ma wiedzę o powyższym, powinien poinformować sąd rodzinny –wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego. W piśmie należy wskazać dane rodziców i dziecka oraz ich miejsce zamieszkania, a także opisać zachowania, które budzą niepokój i są nieprawidłowe.

Gdy natomiast jeden z rodziców dostrzega, że zachowania drugiego nie są prawidłowe, powinien zadbać o bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne dziecka. W zależności od sytuacji może:

• Zwrócić się do podmiotów uprawnionych, np. pracownika socjalnego, nauczyciela, policjanta o wypełnienie formularza NK-A, a tym samym zainicjowanie procedury „Niebieskie Karty”. Podczas wypełniania wskazanego formularza osoba wypełniająca go może równocześnie zwrócić się do Policji/ Żandarmerii Wojskowej o wydanie w stosunku do osoby stosującej przemoc nakazu opuszczenia lokalu i jego bezpośredniego otoczenia i zakazu zbliżania do lokalu i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania do ODP, lub zakazu kontaktowania się z ODP, lub zakazu wstępu na określony teren.
• Złożyć wniosek w zakresie uregulowania władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania czy kontaktów do sądu rodzinnego; w ramach prowadzonego postępowania opiekuńczego sąd na wniosek lub z urzędu może zobowiązać rodzica/rodziców do określonego postępowania, np. do udziału w szkoleniu dla rodziców.

Należy pamiętać również o tym, że pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica nie skutkuje automatycznie zakazaniem kontaktów z dzieckiem.

Sąd w przypadku, gdy dziecko doznaje przemocy ze strony rodzica, może ustalić, by kontakty odbywały się w bezpiecznych warunkach dla dziecka, np. w obecności psychologa czy kuratora. Sąd również może zakazać tych kontaktów. Do wniosku należy dołączyć dowody potwierdzające fakty, np. zaświadczenie od psychologa.

• Złożyć pozew o rozwód/separację – w ramach tych postępowań sąd reguluje władzę rodzicielską, kontakty i alimenty wspólnych małoletnich dzieci stron. Osoba inicjująca postępowanie powinna napisać o swoich oczekiwaniach co do tego, w jaki sposób sąd miałby uregulować sytuację prawną dziecka/dzieci.

Policja (w stosunku do żołnierzy – Żandarmeria Wojskowa) posiada uprawnienia, by w stosunku do osoby stosującej przemoc domową wydać nakaz opuszczenia lokalu i jego bezpośredniego otoczenia i zakaz zbliżania do lokalu i jego bezpośredniego otoczenia (nakaz i zakaz).

Środki te policjanci mogą wydać podczas interwencji – co powinno być zasadą, ale też mogą je wydać po uzyskaniu informacji od osoby doznającej przemocy domowej lub każdej innej osoby, która przekaże informacje o przemocy i zwróci się o ich wydanie. Pismo kierowane do policji powinno zawierać informacje o osobie doznającej przemocy domowej i osobie stosującej przemoc domową, tj. imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, a także opis zachowań przemocowych.

Policjanci przed wydaniem nakazu i zakazu muszą wypełnić kwestionariusz szacowania ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, oddzielnie dla osoby dorosłej i dla dziecka.

Nakaz i zakaz tracą moc po upływie 14 dni od dnia ich wydania, chyba że sąd udzielił zabezpieczenia, na mocy którego zostały one przedłużone. Podczas obliczania terminu nie uwzględnia się dnia, w którym nakaz i zakaz zostały wydane.

By przedłużyć okres obowiązywania wyżej wymienionych środków, należy złożyć do sądu rejonowego wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub o wydanie zakazu zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej, lub zakazu kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej, lub zakazu wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, lub obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej, miejsca pracy lub innego miejsca, w którym zwykle lub regularnie przebywa osoba doznająca przemocy domowej, i przebywania na tym terenie, wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia.

Powyższy wniosek może zostać złożony na urzędowym formularzu. Jest on wolny od opłat. Należy pamiętać, by składając go, wypełnić część dotyczącą roszczenia głównego, czyli wskazać, co chcemy, by sąd wydał po przeprowadzeniu postępowania, ale też wypełnić część dotyczącą udzielenia zabezpieczenia.

Ważne jest to, że można wnioskować, by sąd wydał inne środki niż uprzednio policja. Można również składać wniosek o wydanie przez sąd środków, gdy wcześniej policja ich nie wydała.

Wnioskodawca, którym co do zasady będzie osoba doznająca przemocy domowej, wypełniając formularz (konstruując wniosek), powinna zwróć uwagę na część dotyczącą dowodów. Ustawodawca we wzorze formularza przewidział przykładowe dowody, co ma stanowić podpowiedź. Wnioski dowodowe w konkretnej sprawie mogą być inne niż wskazane we wzorze.

Ubezwłasnowolnienie polega na całkowitym albo częściowym pozbawieniu zdolności danej osoby do czynności prawnych – zdolności do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Ubezwłasnowolnienie jest możliwe, gdy choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe lub występowanie innego rodzaju zaburzeń, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, powodują, że dana osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.

Ubezwłasnowolnienie może być całkowite lub częściowe. Ubezwłasnowolnieniu całkowitemu może podlegać osoba, która ukończyła 13. rok życia i jednocześnie na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu i narkomanii, nie jest w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem. Ubezwłasnowolnienie częściowe zaś możliwe jest, gdy dana osoba ukończyła 18. rok życia i z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, ale potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu wydaje sąd okręgowy, w którego okręgu mieszka osoba, której dotyczy wniosek.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie mogą złożyć małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy lub prokurator. We wniosku o ubezwłasnowolnienie należy zawrzeć takie informacje, jak:

• dane wnioskodawcy i dane osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona,
• stopień pokrewieństwa między wnioskodawcą a uczestnikiem,
• zakres ubezwłasnowolnienia (częściowe czy całkowite),
• uzasadnienie wniosku,
• stany cywilny osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona.

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie należy dołączyć dokumenty medyczne uprawdopodabniające/potwierdzające istnienie choroby psychicznej i/lub potwierdzające stan zdrowia osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona. Ponadto do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające przynależność wnioskodawcy do kręgu osób mogących wnioskować o ubezwłasnowolnienie danej osoby, np. odpis aktu urodzenia.

Wnioskodawca musi uiścić stałą opłatę sądową za złożenie wniosku w wysokości 100 zł. W toku postępowania sądowego zostaną wydane opinie biegłych – psychiatry, psychologa – których sporządzenie może generować dodatkowe koszty.

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może samodzielnie dokonywać czynności prawnych – a jeśli to uczyni, to czynność taka jest nieważna. Może jedynie samodzielnie dokonać czynności w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, takich jak bieżące zakupy, korzystanie z drobnych usług. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie sąd rejonowy – sąd opiekuńczy ustanawia opiekuna. W imieniu osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie tylko opiekun prawny może dokonać czynności, które wywrą skutki prawne.

Osoba ubezwłasnowolniona częściowo może samodzielnie dokonywać czynności związanych z umowami powszechnie zawieranymi w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Może również swobodnie, bez zgody przedstawiciela ustawowego, zarządzać swoim zarobkiem, chyba że z ważnych powodów sąd opiekuńczy postanowi inaczej. Może ona również swobodnie rozporządzać przedmiotami majątkowymi, które przedstawiciel ustawowy oddał jej do swobodnego użytku. Jednakże większość czynności prawnych dokonywanych przez osobę ubezwłasnowolnioną częściowo dla ich ważności wymaga zgody przedstawiciela ustawowego ustanowionego przez sąd. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sąd rejonowy – sąd opiekuńczy ustanawia kuratora.

W istotnych sprawach, w szczególności przekraczających zakres tzw. zwykłego zarządu majątkiem osoby, nad którą sprawowana jest opieka bądź kuratela, zarówno opiekun prawny, jak i kurator będą musieli dodatkowo uzyskać zgodę sądu opiekuńczego – np. na sprzedaż mieszkania.

Sąd ma prawo uchylić ubezwłasnowolnienie w sytuacji, gdy ustaną przyczyny, dla których zostało ono orzeczone. Sąd może również dokonać zmiany ubezwłasnowolnienia – gdy stan danej osoby poprawi się, sąd może zmienić ubezwłasnowolnienie z całkowitego na częściowe, gdy zaś stan danej osoby pogorszy się, wówczas sąd może zmienić ubezwłasnowolnienie z częściowego na całkowite.

Zobowiązanie do leczenia odwykowego nie jest leczeniem o charakterze przymusowym. Aby wobec danej osoby wszcząć procedurę sądowego zobowiązania do leczenia odwykowego, muszą wystąpić jednocześnie przynajmniej dwie przesłanki – uzależnienie od alkoholu bądź podejrzenie, że u danej osoby ono występuje, oraz przynajmniej jedna z czterech przesłanek społecznych:

1. rozkład życia rodzinnego,
2. demoralizacja nieletnich,
3. uchylanie się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny,
4. systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego.

Do przyjęcia zgłoszenia i wszczęcia postępowania zobowiązana jest gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych (dalej: komisja) właściwa dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której dotyczy postępowanie. Zgłoszenie może być dokonane przez każdego, kto ma podejrzenie, że dana osoba jest uzależniona oraz że w związku z piciem dopuszcza się zachowań opisanych powyżej – jednej z czterech przesłanek społecznych.

Prowadzone przez komisję postępowanie w przedmiocie zobowiązania do poddania się leczeniu odwykowemu nie podlega regulacjom kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że osobie lub instytucji zawiadamiającej komisję o konieczności podjęcia działań w ramach wskazanej procedury nie przysługują prawa strony postępowania administracyjnego, tj. osoba ta nie ma możliwości wglądu w dokumentację prowadzonego postępowania oraz nie staje się – na kolejnym etapie sprawy – uczestnikiem postępowania sądowego.

Komisja kieruje na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w zakresie uzależnienia od alkoholu osoby, co do których będzie prowadziła postępowanie zmierzające do złożenia wniosku o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego.

Postępowanie sądowe zobowiązujące osobę do podjęcia leczenia odwykowego zostaje wszczęte na wniosek komisji lub prokuratora. Sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub pobytu osoby uzależnionej. Członek rodziny lub inne osoby, które dokonały zgłoszenia, nie mogą być wnioskodawcami. Wniosek zawiera uzyskaną przez komisję dokumentację oraz opinię biegłego z zakresu uzależnień, jeżeli została ona wydana. Wniosek może dotyczyć leczenia w systemie stacjonarnym lub niestacjonarnym w zakładzie lecznictwa odwykowego.

Sąd bada sprawę na podstawie wniosku i załączonych dokumentów, a jeżeli badanie biegłego z zakresu uzależnień nie zostało przeprowadzone, zarządza poddanie osoby takiemu badaniu. Jeżeli osoba uzależniona nie stawiła się na rozprawę, nie poddała się badaniu biegłego lub uchyla się od obowiązku poddania się obserwacji w zakładzie leczniczym, sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez policję.

Orzeczony przez sąd obowiązek leczenia trwa tak długo, jak wymagają tego okoliczności, jednak nie dłużej niż dwa lata. Jeśli zobowiązany nie realizuje postanowienia sądu, należy zgłosić ten fakt bezpośrednio do sądu albo poinformować o tym kuratora, jeśli sąd takiego przydzielił. Sądowe zobowiązanie jest możliwe do wykonania przez dwa lata i w tym czasie policja na polecenie sądu może dowieźć, nawet kilkakrotnie, taką osobę do placówki leczenia odwykowego. Po upływie dwóch lat procedurę trzeba uruchomić i przeprowadzić ponownie. Za niepodjęcie czy nieukończenie leczenia nie grożą żadne konsekwencje. Nie ma możliwości prawnych ani organizacyjnych zatrzymania pacjenta w zakładzie lecznictwa odwykowego wbrew jego woli.

Zarówno czas trwania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, jak i stacjonarny zakład leczenia mogą zostać zmienione przez sąd z uwagi na okoliczności dotyczące osoby uzależnionej.

W trakcie postępowania sądowego sąd może uznać, że na skutek uzależnienia zachodzi potrzeba ubezwłasnowolnienia osoby uzależnionej. Zawiadamia wtedy prokuratora, który jest uprawniony do złożenia wniosku w tym zakresie. Jeżeli ubezwłasnowolnienie zostanie orzeczone, sąd opiekuńczy, określając zakres opieki, orzeka o umieszczeniu danej osoby w domu pomocy społecznej dla osób uzależnionych, chyba że istnieje możliwość objęcia osoby inną opieką.

1. Wzór pozwu o rozwód
2. Wzór wniosku o wydanie nakazu i zakazu, zakazu zbliżania, zakazu kontaktowania lub zakazu wstępu, tj. wniosku z art. 11a i art. 11aa ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej
3. Wzór pozwu o podwyższenie alimentów
4. Wzór pozwu o zobowiązanie do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
5. Wniosek o wgląd w sytuację małoletniego
6. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
7. Zażalenie na postanowienie o umorzeniu postepowania