Zgodnie z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej z dnia 9 marca 2023 r. osoba stosująca przemoc domową może zostać skierowana w ramach procedury „Niebieskie Karty” do uczestnictwa programie korekcyjno-edukacyjnym dla osób stosujących przemoc lub do programu psychologiczno-terapeutycznego dla osób stosujących przemoc.
Celem obu programów jest nabycie umiejętności powstrzymania się przed dalszym stosowaniem przemocy oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez użycia przemocy. Mogą być one realizowane w formie spotkań indywidualnych albo grupowych. Osobami prowadzącymi programy są m.in. psycholodzy, pedagodzy, psychoterapeuci, terapeuci, specjaliści przeciwdziałania przemocy w rodzinie (przemocy domowej). W szczególnych przypadkach programy mogą być prowadzone za pomocą środków komunikacji elektronicznej, które umożliwiają porozumiewanie się na odległość. W ramach programów uczestnicy biorą udział w spotkaniach indywidualnych i grupowych. Czas trwania programu nie powinien być krótszy niż 60 godzin.
Od osoby uczestniczącej w programie korekcyjno-edukacyjnym oczekuje się zmiany przekonań dotyczących stosowania przemocy domowej, rozwijania umiejętności samokontroli i współżycia z innymi, lepszego radzenia sobie z emocjami, w tym złością lub poczuciem krzywdy w trudnych sytuacjach, wyeliminowania w kontaktach z bliskimi zachowań opartych na sile i przemocy. Oczekuje się również, że osoby te nauczą się alternatywnych sposobów budowania relacji opartych na poszanowaniu domowników, wzmocnią swoje postawy partnerskie w relacjach z bliskimi oraz zapoznają się ze sposobami wychowania dzieci bez przemocy i zaczną stosować sposoby wpływu na dzieci zgodne z zasadami wychowywania bez przemocy i konstruktywną komunikacją.
Osoby, które ukończą program korekcyjno-edukacyjny, mogą być skierowane do udziału w programie psychologiczno-terapeutycznym.
Program psychologiczno-terapeutyczny ma za zadanie poszerzanie i pogłębianie wiedzy i umiejętności powstrzymywania się od zachowań przemocowych, wzbudzanie motywacji wewnętrznej do dalszej zmiany zachowania poprzez analizę przyczyn postępowania oraz poszerzanie wiedzy o mechanizmach własnych zachowań. Udział w takim programie pomaga kształtować umiejętności prospołeczne, takie jak: empatia, asertywność, nazywanie i wyrażanie emocji, radzenie sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych, radzenie sobie ze stresem, lękiem, złością. Jeszcze innym celem tego programu jest poszerzanie samoświadomości w kontekście własnych zasobów, ograniczeń istereotypów, jak również doskonalenie umiejętności wychowawczych oraz umiejętności rozumienia własnych potrzeb i dobierania prawidłowych strategii (niekrzywdzących innych) do ich zaspokajania, a także wzmacnianie postawy odpowiedzialności wobec siebie i innych.
Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej, do udziału w programie kieruje zespół interdyscyplinarny na wniosek grupy diagnostyczno-pomocowej. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, informacje o skierowaniu do programu osoba stosująca przemoc otrzymuje od funkcjonariusza policji (lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej, jeśli osobą stosującą przemoc jest żołnierz) wchodzącego w skład grupy diagnostyczno-pomocowej. W skierowaniu powinna być umieszczona nazwa placówki (lub organizacji), w której będą odbywały się spotkania w ramach programu. Po otrzymaniu skierowania osoba kierowana powinna zgłosić się do uczestnictwa w programie oraz dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenie o tym, że się zgłosiła. Te czynności powinny zostać wykonane w ciągu 30 dni. Obowiązkiem osoby skierowanej jest również ukończenie programu i dostarczenie grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenia o jego ukończeniu w ciągu 30 dni od jego ukończenia. Jeśli osoba stosująca przemoc nie dopełni tych formalności, to grupa diagnostyczno-pomocowa występuje do zespołu interdyscyplinarnego o złożenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia. Zgodnie z art. 66c kodeksu wykroczeń kto uporczywie nie stosuje się do obowiązków określonych w art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej czyli „osoba stosująca przemoc domową, po skierowaniu przez zespół interdyscyplinarny do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową, ma obowiązek:
1) zgłosić się do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;
2) dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenie o zgłoszeniu się do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową, w terminach określonych w przepisach ustawy;
3) ukończyć programy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc domową lub programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową w terminach określonych przez podmiot realizujący te programy;
4) dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenie o ukończeniu programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc domową lub programu psychologiczno-terapeutycznego dla osób stosujących przemoc domową.”
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Realizacją i opracowywaniem programów korekcyjno-edukacyjnych i psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc zajmuje się starostwo powiatowe, którego zadaniem jest wystawianie zaświadczeń o zgłoszeniu się do programów i o ich ukończeniu. Tam można również uzyskać informacje na temat ośrodków/placówek prowadzących programy korekcyjno-edukacyjne i psychologiczno-terapeutyczne na terenie powiatu oraz terminów ich realizacji.
Autorka: Dominika Lefanowicz
Bibliografia
- Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 20 czerwca 2023 r. w sprawie programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową.