Świadkowie przemocy to osoby, które dowiedziały się o występowaniu przemocy domowej. Mogą to być osoby spokrewnione lub obce. Mogły dowiedzieć się o sytuacji widząc ją lub słysząc jej odgłosy (są wtedy bezpośrednimi świadkami) albo dowiadują się ze słów osoby krzywdzonej (tzw. świadkowie ze słyszenia).
Każdy świadek może pomóc rodzinie uwikłanej w przemoc. Jest kilka rzeczy, które można w tej sytuacji zrobić:
- Porozmawiać z członkami rodziny dotkniętej przemocą. W rozmowie z osobą krzywdzoną warto powiedzieć o tym, co widzimy i słyszymy, o niepokoju jaki w nas to wzbudza, nazwać przemoc wprost – przemocą. Pomocne jest pytanie osoby krzywdzonej o to, czego ona teraz potrzebuje i na co jest gotowa. Jeśli świadek planuje zgłoszenie sytuacji przemocy, warto o tym uprzedzić osobę doznającą przemocy.
W rozmowie z osobą stosującą przemoc analogicznie warto bardzo konkretnie wymienić przemocowe zachowania, o których wiemy, nazwać je przemocą i zaapelować o zmianę zachowania. Można też powiedzieć, że jeśli sytuacja się nie poprawi, to kolejnym krokiem będzie zgłoszenie tej sytuacji do odpowiednich instytucji.
Są to propozycje rozmów, wiele zależy od relacji, jaka nas łączy z rodziną uwikłaną w przemoc oraz naszej osobistej gotowości do rozmowy i poczucia bezpieczeństwa. Jeśli ktoś nie czuje się gotowy na taką rozmowę, jest szereg innych działań, które można podjąć – opisujemy je w dalszej części tekstu. Każda reakcja na przemoc jest lepsza od braku reakcji i stwarza szansę na zmianę.
- Jeśli jesteśmy świadkami sytuacji przemocy na tu i teraz, możemy:
o Zadzwonić pod numer alarmowy 112, przekazać dane adresowe miejsca, gdzie dochodzi do przemocy oraz dokładny opis tego co widzimy i słyszymy. Wówczas na miejsce może zostać wysłany patrol policji, którego zadaniem jest ochrona osób krzywdzonych.
o Zainterweniować osobiście, np. pukając/dzwoniąc do drzwi i mówiąc np. „słyszę krzyki, co się dzieje?”, lub -jeśli sytuacja dzieje się na ulicy – podchodząc i mówiąc co widzimy np. „widzę, że uderzyła Pani dłonią dziecko, proszę przestać” lub „słyszę, że wyzywa Pan tę kobietę, proszę natychmiast przestać”.
Wezwanie służb i osobista interwencja nie wykluczają się, można podjąć oba działania równolegle. Jednocześnie – jak pisaliśmy wyżej – warto uwzględnić także nasze bezpieczeństwo i ocenić na ile realnie nam może coś zagrażać ze strony osoby stosującej przemoc.
- Jeśli wiemy o powtarzającej się sytuacji przemocy w rodzinie, bo np. regularnie słyszymy awantury lub osoba krzywdzona zwierzyła się nam ze swojej sytuacji, możemy poprosić o zbadanie sprawy odpowiednie instytucje. Można porozmawiać w tej sprawie z rejonowym pracownikiem socjalnym z ośrodka pomocy społecznej lub dzielnicowym odpowiadającym za rejon zamieszkania rodziny dotkniętej przemocą.
Na skutek zgłoszenia świadka, nawiązują oni kontakt z rodziną i mogą wszcząć procedurę „Niebieskie Karty”. W kontakcie z członkami rodziny rozpoznają sytuacją i potrzeby, wskazują miejsca, gdzie można znaleźć pomoc oraz motywują osobę stosującą przemoc do zmiany zachowania. Sytuacja rodziny jest monitorowana a dalsze działania zależą od tego, jak ile zachowanie osoby stosującej przemoc się poprawia a na ile są konieczne kolejne kroki interwencyjne wobec niej.
- Sytuację przemocy można zgłosić, także anonimowo, pracownikowi Pogotowia „Niebieska Linia” drogą telefoniczną (800 120 002) lub mailową (niebieskalinia@niebieskalinia.info).
Na koniec chcemy jeszcze raz podkreślić, że w sytuacji przemocy domowej każda reakcja jest bardzo ważna i może uratować komuś życie.