Ośrodki pomocy społecznej znajdują się na terenie każdej gminy. Mają za zadanie wspierać ludzi, którzy z różnych przyczyn znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej, w przezwyciężaniu tych trudności.
W sytuacji przemocy w rodzinie mogą być pomocne poprzez:
- Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty”
Każdy pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, dowiedziawszy się o występowaniu przemocy w rodzinie, powinien wszcząć procedurę poprzez wypełnienie formularza Niebieska Karta – A. Najczęściej procedura „Niebieskie Karty” jest wszczynana przez pracownika socjalnego opiekującego się terenem, na którym zamieszkuje rodzina.
- Kim jest pracownik socjalny? Jest to pracownik jednostki pomocy społecznej. Pracując w ośrodku pomocy społecznej ma w swojej pieczy określony teren. Jego zadaniem jest wspierać rodziny zamieszkujące na nim w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych – pracuje on na „pierwszej linii”, bezpośrednio z członkami rodziny. Ma prawo przeprowadzać wywiad środowiskowy w celu sprawdzenia sytuacji rodziny. To pracownik socjalny najczęściej bierze udział w pracach grup roboczych.
- Informowanie sądu rejonowego wydziału rodzinnego i nieletnich o niepokojącej sytuacji dzieci
Jeśli na podstawie posiadanych informacji przedstawiciele OPS dojdą do przekonania, iż warto by było, aby sposób wykonywania władzy rodzicielskiej sprawdzał i monitorował sąd (np. poprzez działania kuratora) lub też, aby rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej, dzieci trafiły do pieczy zastępczej itp. może zwrócić się w tej sprawie do sądu rodzinnego. Każdy taki sygnał jest badany.
- Zapewnienie dziecku ochrony w związku z przemocą, gdzie jego zdrowie lub życie jest zagrożone
Jeśli pracownik socjalny podczas wykonywania zadań służbowych spotka się z sytuacją zagrożenia zdrowia lub życia dziecka (a zatem jest to sytuacja niecierpiąca zwłoki) w związku z przemocą domową, może w porozumieniu z funkcjonariuszem Policji oraz przedstawicielem ochrony zdrowia podjąć decyzję o zabraniu dziecka z rodziny. Dziecko powinno zostać wówczas umieszczone u innej najbliższej, niezamieszkującej wspólnie osoby. Jeśli nie jest to możliwe – w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej. Decyzję podejmuje się w miarę możliwości w obecności i przy wsparciu psychologa.
O zapewnieniu ochrony dziecku informuje się niezwłocznie sąd, który w ciągu 24 godzin podejmuje decyzję o tym, co dalej będzie się działo z dzieckiem. Pracownik socjalny uczestnicząc w czynności zostawia jego rodzicom/opiekunom pisemne pouczenie o przysługującym im prawie do Złożenia zażalenia na czynność zapewnieniu dziecku ochrony.
Celem tego działania jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa na „tu i teraz”. Natomiast szersze rozeznanie sytuacji i podjęcie długofalowej decyzji o miejscu pobytu dziecka spoczywa na sądzie.
- Pomoc specjalistyczna
Różne ośrodki pomocy oferują swoim klientom różne formy pomocy specjalistycznej. O ofertę pomocy w danym mieście/gminie należy pytać bezpośrednio w OPS.
Pomocą świadczoną najczęściej w ośrodkach są:
- Nieodpłatne porady prawne
- Nieodpłatna pomoc psychologiczna – może mieć różne formy (konsultacje psychologiczne, grupy wsparcia, warsztaty umiejętności wychowawczych, mediacje itp.)
- Asystent rodziny – to osoba, która wspiera osoby w trudnej sytuacji, z trudnościami w codziennym funkcjonowaniu, by w przyszłości mogły samodzielnie radzić sobie
- Usługi opiekuńcze – to pomoc osobom niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania w codziennym funkcjonowaniu np. pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opieka higieniczna, zalecona przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
- Aktywizacja zawodowa – mogą to być konsultacje z doradcą zawodowym, kursy zawodowe i doszkalające, warsztaty itd.
- Pomoc materialną
To pomoc udzielana osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. Może mieć charakter pieniężny lub rzeczowy, zasiłku stałego, okresowego lub celowego (na zaspokojenie konkretnej potrzeby).
Autorka: Paula Klemińska